Probleem

We staan voor grote uitdagingen in de ouderenzorg, o.a. door de kwantitatieve en kwalitatieve personeelskrapte. Veel meer dan voorheen moet een beroep worden gedaan op (continue) leer- en verbetercompetenties van de verpleging en verzorging (V&V) op de werkvloer. In de praktijk denkt men bij ‘leren’ nog vaak aan een klassieke opleiding en bijscholing. Echter, deze traditionele benadering van bijblijven in je vak remt de ontwikkeling van organisaties en professionals in de zorg. Van ‘werken en leren’ naar ‘werken is leren’, dat is de beweging die we in de huidige zorgpraktijk moeten gaan maken. Innovatie en kwaliteitsverbetering komen immers daar tot stand waar professionals verbinden en reflecteren, en uitdaging en vrijheid ervaren. Daarbij is het essentieel voor zorgteams om gebruik te maken van reeds beschikbare kwaliteitsgegevens als start om te leren en verbeteren. 

Wat gaan we doen?

Binnen het netwerk van de Academische Werkplaats Ouderenzorg Zuid-Limburg (AWO-ZL) gaan we in co-creatie met mbo en hbo onderwijsinstellingen en het praktijkveld (Zuyderland Zorg, MeanderGroep en Cicero) gedurende 4 jaar een duurzaam en systematisch leer- en verbeterklimaat voor V&V teams ontwikkelen en evalueren; de ‘Learning Innovation Nurses Climate‘ (LINC) aanpak. Dit gebeurt in totaal bij 10 V&V teams, evenredig verdeeld over de thuiszorg en het verpleeghuis, en in 4 fasen. 

In Fase 1 inventariseren we in welke mate V & V medewerkers (niveau 2 t/m 6) beschikken over leer- en verbetercompetenties, en in hoeverre de organisatorische randvoorwaarden voor een optimaal leer- en verbeterklimaat in beide zorgsettings aanwezig zijn (o.a. quickscan met vragenlijsten en focusgroepen). In deze fase wordt ook gestart met de vormgeving van de vier kernelementen van de LINC aanpak:

1. QuickScan voor het in kaart brengen van de huidige leer, verbeter- en organisatorische omstandigheden voor de teams, en aanwezige knelpunten.
   
   
2. Methodiek leren en innoveren op de werkplek. Samen met experts in werkplekleren op de werkvloer wordt het leren en verbeteren op de werkvloer op maat ingericht, waarbij het High Impact Learning that Lasts (“HILL”) model van Dochy de basis vormt.
   
   
3. Coaching door verpleegkundigen. De teams worden inhoudelijk en procesmatig begeleid door coaches (verpleegkundigen niveau 5/6). Zij zijn ook de schakels tussen teams en de liaison naar het onderwijs. Gezamenlijk werken de coaches aan de vormgeving van een lerend netwerk binnen en tussen organisaties. Voor hun training wordt o.a. een beroep gedaan op modules en docenten uit de leergang Expert Werkplekleren (Zuyd Hogeschool). Op basis van een train-de-trainer methodie gaan de coaches in het verloop van dit project andere coaches binnen de organisaties opleiden.
   
   
4. Integratie van beschikbare kwaliteitsdata voor verbetertrajecten. Cyclisch beschikbare kwaliteitsdata gaan ingezet worden voor het duurzaam verbeteren van de zorg (van identificeren zorgprobleem tot monitoren van verbeteracties). In het voorgestelde project wordt getraind hoe aan de hand van deze data leervragen en verbeteracties te formuleren. 

In fase 2 staat het door ontwikkelen en testen op haalbaarheid van kernelementen van de LINC aanpak centraal via actieonderzoek. In kortdurende iteraties (implementeren – evalueren – bijstellen) worden onderdelen van de LINC kernelementen in de teams uitgeprobeerd en geïntegreerd. De eerste 2 fasen worden uitgevoerd in en met 4 V&V teams (2 in de thuiszorg en 2 in het verpleeghuis).

In fase 3 wordt de ontwikkelde aanpak eerst gedurende een jaar geïmplementeerd in 6 andere V&V teams (wederom de helft thuiszorg en helft verpleeghuis). Aansluitend wordt de impact van de LINC aanpak geëvalueerd in deze 6 teams; de competenties van de teamleden, de leer- en innovatie omgeving, de kwaliteit van de geleverde zorg in beide zorgsettings en werkbeleving staat daarbij centraal. Een procesevaluatie van de implementatie van de LINC aanpak gebeurt in alle 10 V&V teams (mixed methods aanpak). 

In fase 4, die de gehele projectperiode beslaat, staat de disseminatie van ervaringen en bevindingen, alsook de inbedding en verdere uitrol in de zorgpraktijk en het onderwijs centraal. 

Wat levert het op?

We creëren een duurzaam en systematisch leer- en verbeterklimaat voor V&V teams ter verbetering van de kwaliteit van zorg binnen de ouderenzorg thuis en in het verpleeghuis. Meer specifiek genereren we: 

• Inzicht in de benodigde competenties van de V&V professional, organisatorische randvoorwaarden en relevante contextkenmerken voor een optimale leer- en verbeter omgeving;
• Een haalbare geëvalueerde LINC aanpak voor de thuis- en verpleeghuiszorg waarbij continu leren en verbeteren centraal staat;
• Een systematiek om beschikbare kwantitatieve en kwalitatieve kwaliteitsdata te integreren in cyclische verbetertrajecten vanuit V&V teams;
• Intensievere en structurele samenwerking
  

Contacpersonen

Judith Meijers (projectleider); j.meijers@maastrichtuniversity.nl

Theresa Thoma: t.thoma@maastrichtuniversity.nl

Erik van Rossum: erik.vanrossum@maastrichtuniversity.nl